تفاوت زبان چینی میانه با ماندارین

زبان چینی میانه (Middle Chinese) و ماندارین (Mandarin) دو مرحله کلیدی در تکامل زبان‌های چینی هستند که هر یک ویژگی‌ها و کاربردهای متفاوتی دارند. چینی میانه، زبان غالب دوره‌های تانگ و سونگ (قرن‌های ۷ تا ۱۳ میلادی)، پایه بسیاری از گویش‌های مدرن چینی است، درحالی‌که زبان معیار و رسمی چین امروز ماندارین استاندارد (普通话 / Pǔtōnghuà) است که بر پایه لهجه پکن تشکیل شده است. اگر یک خارجی بخواهد چینی یاد بگیرد، ۹۹٪ مواقع باید همین ماندارین استاندارد را یاد بگیرد؛ تمام آزمون‌های زبان چینی هم دقیقا بر اساس زبان ماندارین انجام می‌شود.

در جدول زیر می‌توانید مقایسه کلی این دو زبان را مشاهده کنید.

مروری بر زبان چینی میانه

زبان چینی میانه در دوره تاریخی قرن‌های ۷ تا ۱۳ میلادی (دوره تانگ و سونگ) کاربرد داشت. این زبان پایه گویش‌های مدرن چینی است. محققان با استفاده از منابعی مانند قِی یون و دیگر فرهنگ‌های قافیه‌ای، ویژگی‌های آواشناختی آن را بازسازی کرده‌اند. یکی از ویژگی‌های برجسته این زبان، وجود دسته‌بندی تن‌ها است. تن‌های چینی میانه شامل پینگ (平, سطحی)، شنگ (上, صعودی یا کوتاه)، کیو (去, نزولی یا بلند) و رو (入, هجاهای با پایان انسدادی) هستند. تن «رو» معمولا شامل هجاهایی با صامت‌های پایانی -p, -t, -k می‌شود که در ماندارین مدرن غالبا حذف شده‌اند.

ماندارین به‌عنوان زبان معیار معاصر

ماندارین به‌عنوان زبان درباری از دوره یوان و مینگ (قرن‌های ۱۳ تا ۱۷) رواج یافت، اما ماندارین استاندارد و رایج امروز (پوتونگ‌هوا) بر اساس لهجه پکن در قرن بیستم به‌عنوان زبان رسمی چین تثبیت شد. در جمهوری خلق چین، ماندارین استاندارد که چینی پوتونگ‌هوا (普通话) یا گویش عمومی نام دارد، زبان رسمی کشور است و نقش زبان مشترک در فضاهای رسمی، آموزش، رسانه و دولت را دارد. این زبان بر اساس لهجه پکن شکل گرفته و واژگان آن از گویش‌های ماندارانی مختلف گرفت شده است. ماندارین استاندارد در مدارس به عنوان زبان آموزش تدریجی در سراسر چین گسترش یافته و تقریبا اکثر جمعیت شهری و جوان‌تر به آن مسلط هستند. بهترین روش یادگیری زبان چینی در حال حاضر استفاده از اپلیکیشن‌های آموزشی است.

مقایسه گرامر زبان چینی میانه و ماندارین

زبان چینی میانه دارای ساختارهای دستوری پیچیده و انعطاف‌پذیری است. ترتیب کلمات زبان چینی میانه در متون ادبی نیز متغیر است. اما ساختارهای زبان چینی ماندارین ساده‌تر بوده و ترتیب کلمات ثابت و به شکل فاعل- فعل و مفعول (SVO) است. همچنین در این زبان از نشانگرهایی مانند le (了) استفاده می‌شود.

نقش ماندارین در چین مدرن

در چین مدرن، ماندارین به عنوان زبان معیار و رسمی نقش محوری دارد؛ این زبان در نظام آموزشی، رسانه‌ها، دستگاه‌های دولتی و مراکز ارتباطات بین استانی استفاده شده و به‌عنوان زبان مشترک میان مردم با لهجه‌ها و گویش‌های مختلف است. تسلط به ماندارین نه تنها فرصت‌های شغلی و ارتباطات تجاری داخلی اهمیت دارد، بلکه در تعاملات بین‌المللی چین نیز تاثیرگذار است چون چین به نروی اقتصادی و فرهنگی مهمی در جهان تبدیل شده است. هم زمان، این سلطه زبان با چالش‌هایی مثل کاهش استفاده از زبان‌ها و گویش‌های محلی تنش‌های هویتی اقلیتی همراه است.

مقایسه آوایی یا فونولوژیک زبان ماندارین و میانه

نظام آوایی زبان چینی میانه دارای چهار تن (پینگ، شانگ، چو و رو) است که از صامت‌های پایانی متنوعی (-k، -t و p) نیز برخوردار است. همچنین این زبان، تنوع هجایی بالایی نیز دارد. اما زبان ماندارین چهار تن اصلی و تن خنثی دارد. بر خلاف چینی میانه، در این زبان اکثر صامت‌های پایانی حذف شده و به‌طور کلی نظام آوایی ساده‌تر است. اما چینی میانه و ماندارین معاصر هر دو مبتنی بر هجاهای منفرد (monosyllabic) بوده‌اند، یعنی بخش زیادی از واژگان به شکل یک هجا بیان شده‌اند.

مقایسه واژگان زبان چینی ماندارین و میانه

واژگان چینی میانه عمدتا از چینی باستان تکامل یافته و در متون ادبی و فلسفی پیچیده‌تر است. تأثیرات خارجی، مانند واژگان بودایی از سانسکریت، در آن دیده می‌شود، همچنین شواهد بسیار کمی وجود دارد که نشان می‌هد از زبان تبتی-برمایی نیز تاثیر گرفته است. ناگفته نماند که این زبان ریش در زبان چینی میانه دارد. همچنین برای نگارش زبان چینی از حروف چینی سنتی (هانزی) استفاده می‌شود. چینی میانه عمدتاً از نگارش ون‌ین (چینی کلاسیک) استفاده می‌کرد که زبانی ادبی، استاندارد و فشرده بود. در متون غیررسمی، مانند اسناد Dunhuang، سبک‌های نزدیک به زبان گفتاری نیز دیده می‌شود. ماندارین مدرن با حروف چینی سنتی (در تایوان و هنگ‌کنگ) یا ساده‌شده (در چین) نوشته می‌شود. سبک نگارشی آن معمولاً مبتنی بر بای‌هوا (زبان گفتاری مدرن) است، اما در برخی متون رسمی ممکن است از عناصر ون‌ین نیز استفاده شود.

تاثیر چینی میانه بر ماندارین

زبان چینی میانه زبان ادبی، درباری و متون کلاسیک بود که امروزه در پژوهش‌های تاریخی دارد، درحالی که زبان ماندارین زبان رسمی و زنده چین، تایوان و سنگاپور است و نقش اصلی را در آموزش و ارتباطات مدرن دارد.چینی میانه (قرن‌های ۶ تا ۱۲ میلادی) تأثیر عمیقی بر زبان ماندارین مدرن داشته است. این زبان، که در دوره‌های تانگ و سونگ رایج بود، به‌عنوان پایه‌ای برای بسیاری از ویژگی‌های آوایی، واژگانی و دستوری ماندارین عمل کرد.

سیستم تونال چینی میانه، که شامل چهار لحن بود، به تکامل سیستم تونال ماندارین با چهار لحن مدرن کمک کرد، هرچند برخی تغییرات در تلفظ و توزیع تون‌ها رخ داد. واژگان چینی میانه، به‌ویژه در متون ادبی و بودایی، به‌طور گسترده در ماندارین حفظ شده و بسیاری از کلمات مرکب امروزی ریشه در این دوره دارند. همچنین، تحولات آوایی مانند ساده‌سازی برخی صامت‌ها و مصوت‌ها در گذار به ماندارین، ساختار زبانی را روان‌تر کرد. بااین‌حال، تفاوت‌های منطقه‌ای و تأثیر گویش‌های دیگر باعث شد ماندارین ویژگی‌های متمایزی نسبت به چینی میانه پیدا کند.

نتیجه گیری

زبان چینی میانه (Middle Chinese) زبانی تاریخی است که از حدود قرن ششم تا دهم–دوازدهم میلادی صحبت می‌شد و امروزه مرده است؛ ما آن را فقط از روی قافیه‌شناسی شعرهای دوران تانگ و خوانش‌های کانجی در ژاپنی، کره‌ای و ویتنامی بازسازی می‌کنیم و هیچ‌کس به آن صحبت نمی‌کند. این زبان نسبت به ماندارین امروزی بسیار پیچیده‌تر بود: صوت‌های نهایی -p، -t، -k و -m داشت، تعداد تُن‌های بیشتری داشت و هجاها غنی‌تر بودند. ماندارین مدرن (زبان رسمی چین امروز) از قرن چهاردهم به بعد بر پایهٔ گویش پکن شکل گرفت، بسیار ساده‌تر شد (تقریباً همهٔ صوت‌های ورودی را از دست داد و فقط -n و -ng باقی ماند) و پرگویشورترین زبان زندهٔ جهان است. هر دو متعلق به شاخهٔ چینی خانوادهٔ چینی-تبتی هستند، اما چینی میانه و ماندارین هیچ تأثیر واژگانی قابل‌توجهی از زبان‌های تبتی یا برمه‌ای نگرفته‌اند.

سوالات متداول