آموزش زمان فعل در زبان فرانسه

نشان می‌دهد عمل چه زمانی اتفاق می‌افتد:

• حال (présent)
• گذشته (passé)
• آینده (futur)

نشان می‌دهد جمله چه حالتی دارد:

• Indicatif: وجه خبری (پرکاربردترین)
• Subjonctif: وجه التزامی
• Impératif: وجه امری
• Conditionnel: حالت شرطی یا بیان درخواست و احتمال

فعل زمان ساده: با یک فعل ساخته می‌شود.

فعل زمان مرکب: با فعل کمکی (avoir یا être) و اسم مفعول ساخته می‌شود.

حال خبری برای بیان موارد زیر استفاده می‌شود:

• واقعیت‌ها
• عادت‌ها و کارهای روزمره
• وضعیت‌های پایدار

نحوه ساخت فعل حال خبری در فرانسه به صورت زیر است.

• مصدر فعل را حذف می‌کنیم.
• پسوند مناسب فعل را اضافه می‌کنیم یعنی بسته به اینکه مصدر فعل به -ir، er- یا re- ختم شود، پسوندهای خاصی به آن اضافه می‌شود. افعال گروه er-، با پسوندهای e، es، e-، -ons، -ez،-ent صرف می‌شوند. افعال گروه ir- پسوندهای is-، it، is، -issons، -issezو -issent- می‌گیرند. برای افعال re- نیز از پسوندهای -s-، s (بدون پسوند برای ill/ elle/on)، -ent-، ez- و ons استفاده می‌شود.

مثال برای افعال گروه er:

• parler → je parle (من حرف می‌زنم)

مثال برای افعال گروه -ir:

• finir → je finis (تمام می‌کنم)

مثال برای افعال گروه -re:

• vendre → il vend (می‌فروشد)

حال التزامی (Subjonctif) بر جنبه‌های ذهنی و غیرقطعی جمله تأکید دارد و معمولاً در جمله‌های وابسته به‌کار می‌رود که با que شروع می‌شوند. این وجه برای بیان امکان، فرض، احساسات، خواسته‌ها و آرزوها، شک و تردید، عدم قطعیت، الزام یا توصیه استفاده می‌شود. لازم به توجه است که حال التزامی بیشتر زمانی به کار می‌رود که گوینده نسبت به انجام عمل قطعیت کامل ندارد.

برای ساخت حال التزامی، در بسیاری از افعال ابتدا شکل سوم‌شخص جمع (ils/elles) در زمان حال خبری را در نظر می‌گیریم، سپس ریشهٔ فعل را از آن استخراج کرده و پسوندهای زیر را به آن اضافه می‌کنیم:

-e، -es، -e، -ions، -iez، -ent

با این حال، برخی افعال—به‌ویژه افعال بی‌قاعده، بعضی افعال -ir و افعال پایان‌یافته به -oir—در این وجه دچار تغییر ریشه می‌شوند. در این حالت ممکن است یک ریشه برای je، tu، il/elle و ils/elles و ریشه‌ای متفاوت برای nous و vous به‌کار رود.

به مثال زیر توجه کنید:

Il faut qu’elle reste concentrée et professionnelle. (لازم است که او متمرکز و حرفه‌ای بماند.)

ساختار Il faut que + فعل در subjonctif برای بیان ضرورت و الزام به کار می‌رود.

وجه امری (Impératif présent) در زبان فرانسه برای بیان دستور، توصیه یا نصیحت، درخواست مودبانه، دعوت و تشویق به‌کار می‌رود. وجه امری «زمان» محسوب نمی‌شود، بلکه یکی از وجوه فعل در زبان فرانسه است.

این وجه فقط با سه شخص ساخته می‌شود:

• tu (تو)
• nous (ما)
• vous (شما)

برای ساخت وجه امری، معمولاً از شکل فعل در زمان حال خبری استفاده می‌شود و ضمیر فاعلی حذف می‌گردد.

در حالت tu، برای افعال گروه -er و همچنین فعل aller، حرف s پایانی حذف می‌شود:

• tu parles → Parle !
• tu vas → Va !

با این حال، اگر پس از فعل امری در حالت tu، ضمیر y یا en بیاید، حرف s باقی می‌ماند تا تلفظ روان‌تر شود:

• Parles-en !
• Vas-y !

برای افعال دیگر (مانند افعال گروه -ir و -re و افعال بی‌قاعده)، در حالت tu تغییری در ساختار ایجاد نمی‌شود:

• tu finis → Finis !
• tu prends → Prends !

صرف وجه امری به این صورت است:

• tu: بدون ضمیر فاعلی
• nous: با پسوند -ons
• vous: با پسوند -ez

به مثال زیر توجه کنید:

Ferme la porte ! ( در را ببند!)
این جمله یک دستور مستقیم است. ضمیر فاعلی tu حذف شده و فعل fermer در شکل امری به کار رفته است. از آنجا که fermer فعل گروه -er است، حرف s در حالت tu حذف شده است.

برای بیان کاری که در گذشته تمام شده، با زمان مشخص یا نتیجه‌ای که هنوز تأثیر دارد به کار می‌رود همچنین رایج‌ترین زمان گذشته در مکالمه روزمره فرانسوی است.
ساختار: avoir یا être (در زمان حال) + participe passé (اسم مفعول)

مثال:

• J’ai mangé une pizza. (پیتزا خوردم.)
• Nous sommes allés au marché. (به بازار رفتیم.)

برای توصیف وضعیت‌ها، احساسات، هوا، زمان و مکان در گذشته؛ کارهای تکراری یا در حال انجام در گذشته به کار می‌رود.
ساختار: ریشهٔ فعل از شکل nous در زمان حال + -ais, -ais, -ait, -ions, -iez, -aient
مثال:

• Quand j’étais petit, je jouais tous les jours. (وقتی کوچک بودم، هر روز بازی می‌کردم.)
• Il pleuvait et il faisait froid. (باران می‌بارید و هوا سرد بود.)

برای کاری که همین الان یا چند لحظه پیش تمام شده (تازه اتفاق افتاده) کاربرد دارد.
ساختار:فعل venir (در زمان حال) + حرف اضافه de + مصدر فعل
مثال:

• Je viens de finir mon devoir. (همین الان تکالیفم را تمام کردم.)
• Tu viens d’arriver ! (تازه رسیدی!)

برای بیان کاری که قبل از یک عمل گذشتهٔ دیگر انجام شده (گذشته در گذشته) به کار می‌رود.
ساختار: avoir یا être (در imparfait) + participe passé
مثال:

• J’avais déjà fini quand tu es arrivé. (وقتی تو رسیدی، من قبلاً کارم را تمام کرده بودم.)
• Elle était partie avant midi. (او قبل از ظهر رفته بود.)

برای بیان رویدادهای تمام‌شده در داستان‌ها، رمان‌ها و متون ادبی کاربرد دارد و تقریباً هیچ‌وقت در گفتار استفاده نمی‌شود.
ساختار: صرف خاص ادبی (الگوهای متفاوت برای هر گروه فعلی)
مثال:

• Napoléon entra dans la ville. (ناپلئون وارد شهر شد.)
• Elle prit le livre et sourit. (کتاب را گرفت و لبخند زد.)

برای کاری که بلافاصله قبل از یک عمل در گذشته ساده ادبی رخ داده است کاربرد دارد و فقط در متون ادبی و رسمی استفاده می‌شود

ساختار: فعل کمکی avoir یا être (در passé simple) + participe passé (اسم مفعول فعل اصلی)
مثال:

• Quand il eut terminé son discours, tout le monde applaudit. (وقتی سخنرانی‌اش را تمام کرد، همه دست زدند.)

زمان آیندهٔ ساده در زبان فرانسه برای بیان کارها، برنامه‌ها یا اتفاقاتی به‌کار می‌رود که در آینده رخ خواهند داد. این زمان معمولاً برای آینده‌های قطعی‌تر یا دورتر استفاده می‌شود و در نوشتار رسمی رایج‌تر است، اما در مکالمات روزمره نیز کاربرد دارد.

نحوه ساخت

برای ساخت futur simple، معمولاً مصدر کامل فعل را به‌عنوان پایه در نظر می‌گیریم و پسوندهای زیر را به آن اضافه می‌کنیم:

• -ai
• -as
• -a
• -ons
• -ez
• -ont

این پسوندها برای همهٔ افعال یکسان‌اند و به گروه فعلی (-er، -ir، -re) بستگی ندارند.

نکتهٔ مهم دربارهٔ ریشهٔ فعل

• در بیشتر افعال، کل مصدر پایهٔ صرف است:
  • ranger → je rangerai
  • finir → tu finiras
• در افعالی که به -re ختم می‌شوند، حرف e پایانی حذف می‌شود:
  • vendre → je vendrai
• برخی افعال بی‌قاعده ریشهٔ ویژه دارند:
  • aller → j’irai
  • avoir → j’aurai
  • être → je serai

مثال

Demain, je rangerai les dossiers.
ترجمه: من فردا پرونده‌ها را مرتب خواهم کرد.
فعل اصلی ranger (مرتب کردن) است. در زمان آیندهٔ ساده، مصدر کامل فعل گرفته شده و با افزودن پسوند -ai به شکل rangerai صرف شده است.

افعال Futur proche برای بیان انجام کار در آینده خیلی نزدیک یا انجام کاری از قبل برنامه‌ریزی شده یا قصد انجام آن وجود دارد به کار می‌رود. معادل این افعال در فارسی: معمولا «می‌خواهم …»، «قرار است …»، «الان … می‌کنم» است.

نحوه ساخت

aller (حال خبری) + مصدر فعل اصلی

صرف فعل aller در زمان حال:

• je vais
• tu vas
• il / elle / on va
• nous allons
• vous allez
• ils / elles vont

فعل اصلی بعد از aller همیشه به‌صورت مصدر می‌آید و صرف نمی‌شود.

مثال‌ها

• Je vais manger.
  من می‌خواهم غذا بخورم.
• Nous allons partir bientôt.
  ما به‌زودی حرکت می‌کنیم.
• Il va pleuvoir.
  قرار است باران ببارد.

Futur antérieur برای بیان عملی در آینده به‌کار می‌رود که قبل از عمل دیگری در آینده انجام خواهد شد یا تا زمان مشخصی در آینده کاملاً تمام شده است؛ این زمان اغلب همراه با futur simple می‌آید و معادل فارسی آن «… کرده خواهم بود» یا «تا آن زمان … تمام شده است» است.

نحوه ساخت:

فعل کمکی (avoir یا être در futur simple) + اسم مفعول (participe passé) فعل اصلی

مثال‌ها

• Quand j’aurai fini, je partirai. (وقتی تمام کرده باشم، می‌روم.)
• Elle sera arrivée avant midi. (او قبل از ظهر رسیده خواهد بود.)
• Nous aurons terminé le projet demain. (ما پروژه را تا فردا تمام کرده‌ایم.)

زمان حال شرطی (Conditionnel présent) برای بیان موقعیت‌های فرضی یا ممکن، آرزو و تمایل، درخواست مودبانه، حدس و گمان و نتیجهٔ جملات شرطی به‌کار می‌رود.

برای ساخت این زمان، ریشهٔ فعل در futur simple را گرفته و پسوندهای زیر را به آن اضافه می‌کنیم:

• -ais, -ais, -ait, -ions, -iez, -aient

مثال:

• Je voudrais un café, s’il vous plaît.
  ترجمه: یک قهوه می‌خواهم لطفاً.

فعل vouloir (خواستن) در زمان حال شرطی به شکل voudrais صرف شده است.

زمان شرطی گذشته (Conditionnel passé) برای بیان شرط‌های غیرواقعی در گذشته، پشیمانی، کاری که می‌توانست انجام شود اما انجام نشد، حدس و احتمال دربارهٔ گذشته و همچنین گزارش غیرمستقیم یا مودبانه به‌کار می‌رود.

نحوهٔ ساخت:

فعل کمکی (avoir یا être در حال شرطی) + اسم مفعول (participe passé) فعل اصلی

مثال:

Si j’avais eu le temps, je t’aurais aidé. (اگر وقت داشتم، به تو کمک می‌کردم.)

• در بخش si، فعل avoir در زمان plus-que-parfait آمده است (j’avais eu).
• در بخش نتیجه، فعل avoir در conditionnel présent صرف شده و با اسم مفعول ترکیب شده است (aurais aidé).

افعال زبان فرانسه بر اساس مصدرشان به سه گروه اصلی تقسیم می‎شوند و این گروه‌بندی تعیین می‌کند فعل در زمان‌های مختلف چگونه صرف می‌شود. بسیاری از افعال بی‌قاعدگی‌ها مخصوص گروه سوم هستند، بنابراین شناخت گروه فعل از اولین و مهم‌ترین قدم‌ها است.

قبل از حفظ کردن صرف‌ها، باید بدانید هر زمان در چه موقعیتی استفاده می‌شود، درک کاربرد باعث می‌شود در صحبت و نوشتن زمان درست رو انتخاب کنید.

بیشتر زمان‌های مرکب با این دو فعل ساخته می‌شوند، پس تسلط بر صرف آن‌ها در تمام زمان‌ها ضروری است. اگر être و avoir را به خوبی بلد نباشید، ساخت زمان‌های مرکب مانند passé composé یا plus-que-parfait دائما دچار اشتباه خواهد شد.

صرف افعالل به تنهایی کافی نیست؛ یادگیری زمان‌ها زمانی کامل می‌شود که آن‌ها در متن، دیالوگ و مثال واقعی ببینید. مواجه شدن با کاربرد طبیعی زمان‌ها کمک می‌کند قواعد در ذهن ماندگار شود.